19 maja 2016 roku wyjechaliśmy na wycieczkę integracyjną do Żelazowej Woli, gdzie zwiedzaliśmy Dom Urodzenia F. Chopina, następnie do Puszczy Kampinoskiej, gdzie zwiedzaliśmy Muzeum i wreszcie spędziliśmy piknik przy pieczonych kiełbaskach. W drodze powrotnej odwiedziliśmy Kościół i Parafię Mariawitów w Lesznie.
Żelazowa Wola
Tu w dniu 1 marca 1810 roku przyszedł na świat Fryderyk Chopin, tu też znajduje się muzeum – Dom Urodzenia Fryderyka Chopina i Park w Żelazowej Woli – miejsce kultu polskiego kompozytora. Zarówno Dom Urodzenia Fryderyka Chopina, jak i otaczający go zabytkowy park są od 2005 roku własnością Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina. Żelazowa Wola była miejscem, gdzie poznali się rodzice Chopina. Justyna z Krzyżanowskich, jako uboga szlachcianka rezydowała w dworze, pomagając w gospodarstwie w zamian za utrzymanie i dach nad głową. Zaś przybyły z Francji Mikołaj Chopin był guwernerem młodych Skarbków. Dzieciństwo Fryderyka nie było jednak związane z Żelazową Wolą, ponieważ już jesienią 1810 roku rodzina Chopinów przeniosła się na stałe do Warszawy. W późniejszych latach Chopinowie kilkakrotnie odwiedzali Skarbków, głównie podczas świąt i letnich wakacji. Latem 1830 roku rodzina Chopinów przebywała na letnim wypoczynku. Wówczas ostatni raz kompozytor odwiedził Żelazową Wolę.
Od końca XIX wieku rozpoczęto działania mające na celu przekształcenie zabytkowego budynku w muzeum Chopina. Jednak nie od razu udało się zrealizować te plany. Dopiero w latach dwudziestych XX w. obiektowi oficjalnie przyznano status zabytku o wyjątkowym znaczeniu dla polskiej kultury. Dzięki zaangażowaniu niewielkiej grupy entuzjastów i wsparciu ze strony społeczeństwa, wkrótce udało się zgromadzić kolekcję zabytkowych przedmiotów pochodzących z początku XIX w. Do Żelazowej Woli sprowadzono fortepian firmy Pleyel. Wśród pierwszych eksponatów powstającej nowej ekspozycji znalazł się również gipsowy odlew maski pośmiertnej Fryderyka Chopina – dar Kazimierza Hugo-Badera. Wybuch II wojny światowej uniemożliwił kontynuację prac w Żelazowej Woli.
Park w Żelazowej Woli powstawał w latach 1932-39, jest jednym z najciekawszych przedsięwzięć z dziedziny ogrodnictwa jakie zrealizowano w dwudziestoleciu międzywojennym. Autorem koncepcji założenia jest profesor Franciszek Krzywda-Polkowski – wybitny autorytet w dziedzinie projektowania ogrodów. Projekt przewidywał ukształtowanie prawie siedmiohektarowego terenu w taki sposób, aby „Dworek Chopina”, stanowił w nim główny akcent wyróżniony w sensie konstrukcyjnym i nastrojowym. Wytyczono nową drogę dojazdową, która została na tyle wydłużona, aby prowadzić zwiedzających do dworku, umożliwiając jego odkrywanie, potęgując doznania artystyczne i duchowe. Ukształtowano tarasy, wykorzystano naturalne zagłębienia terenu i stworzono tam zbiorniki wodne. Uregulowano brzegi rzeki Utraty, zaplanowano budowę estrady – miejsca letnich koncertów. W całym parku powstały altany, „schrony” przeciwdeszczowe, pergole, ścieżki, alejki, drogi i schodki. Odsłonięty w 1894 roku obelisk ku czci Fryderyka Chopina został przeniesiony w nowe miejsce, gdzie stanął w otoczeniu drzew. Założenie parkowe w Żelazowej Woli ma charakter pamiątki historycznej. To dzieło genialne, w którym krajobraz i twórcze dzieło człowieka splatają się w całość. W parku posadzono kilkanaście tysięcy drzew, krzewów parkowych bylin i roślin cebulkowych. Zadziwiając oryginalnością i bogactwem roślinności, park pomyślany został jako pomnik czci i zbiorowego kultu dla kompozytora. Z okazji dwusetnej rocznicy urodzin Fryderyka Chopina został całkowicie odnowiony. Posadzono kilka tysięcy nowych roślin, unikatowy system nagłośnienia pozwala słuchać koncertów nawet w jego odległym zakątku. Po gruntownej rewaloryzacji park odzyskał swój niepowtarzalny urok. Stał się wyjątkowo urokliwym miejscem odpoczynku i kontemplacji muzyki największego polskiego kompozytora.
Kampinoski Park Narodowy
Z Żelazowej Woli przejechaliśmy parę kilometrów do Muzeum Puszczy Kampinoskiej, które zostało utworzone w 1964 r. w niewielkim budynku Nadleśnictwa Kampinos. Budynek wchodzi w skład zespołu obecnie zabytkowych, drewnianych budynków wybudowanych w okresie międzywojennym, w modnym wówczas stylu tzw. architektury narodowej, czerpiącej zarówno ze szlacheckiego baroku, jak i ze stylu zakopiańskiego.
Po Muzeum oprowadzał nas pracownik Zespołu Dydaktycznego Muzeum. W trzech salach zaprezentowano: świat zwierząt i roślin KPN oraz pamiątki związane z historią terenów Puszczy. W Puszczy znajdują się ważne stanowiska archeologiczne oraz wiele pamiątek po działaniach wojennych, głównie z okresu powstania styczniowego i II wojny światowej. Każde z tych dramatycznych wydarzeń miało w podstołecznej puszczy swój – pisany patriotyzmem, determinacją walki o Ojczyznę, bohaterstwem i krwią – scenariusz. W 1410 r. zachodnim skrajem puszczy Władysław Jagiełło podążał pod Grunwald. 30 czerwca na wysokości Czerwińska przeprawił się wraz z rycerstwem małopolskim przez Wisłę po tzw. moście łyżwowym, czyli zbudowanym na łodziach. Podczas insurekcji kościuszkowskiej w 1794 r. północnym obrzeżem puszczy podążały z Warszawy przez Kazuń i Wilków do Wielkopolski wojska gen. Henryka Dąbrowskiego. W październiku w rejonie Brochowa i Kamionu doszło do walk z Prusakami. Puszcza dała schronienie powstańcom 1863 r. Tutaj warszawska młodzież chroniła się przed branką do carskiego wojska. Powstańczy oddział „Dzieci Warszawy” 14 IV 1863 r. stoczył bitwę z wojskami carskim pod Budą Zaborowską. Najwięcej śladów pozostawiła jednak w Puszczy Kampinoskiej II wojna światowa. W dniach 9–20 IX 1939 r. rozegrała się nad Bzurą największa bitwa kampanii wrześniowej: armie polskie „Poznań” i „Pomorze” starły się z wojskami niemieckimi. Po początkowych sukcesach wojsk polskich, wojska niemieckie rozpoczęły natarcie, większość sił polskich została okrążona i rozbita, część oddziałów polskich przebiła się z okrążenia i 14/15 IX przekroczyła Bzurę pod Brochowem. Droga przez puszczę do Warszawy nie była łatwa, wolno poruszające się piaszczystymi drogami wojska napotykały liczne umocnione pozycje wroga, były dziesiątkowane przez niemieckie czołgi i samoloty. 19 IX rozbitym oddziałom drogę na Warszawę utorowała brawurowa szarża 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich pod Wólką Węglową. Wrześniowy szlak żołnierzy znaczony jest wojennymi cmentarzami oraz mogiłami rozsianymi po całej puszczy. W puszczy i na jej przedpolach poległo ok. 9,5 tys. żołnierzy, co stanowi ok. 15% ogólnych strat Wojska Polskiego we wrześniu 1939 r. Począwszy od XII 1939 do VII 1941 r. na terenie dawnych magazynów broni w okolicach wsi Palmiry hitlerowcy dokonywali masowych egzekucji więźniów Pawiaka i innych więzień warszawskich. Przez okres okupacji puszcza była schronieniem i miejscem szkolenia żołnierzy AK. Tu powstała liczącą ponad 2500 partyzantów „Grupa Kampinos”. Teren ten, całkowicie wolny od okupanta, przyjęło się wówczas nazywać „Niepodległą Rzeczpospolitą Kampinoską”; stąd partyzanci przez 2 miesiące nieśli pomoc walczącej Warszawie.
Celem powołania Kampinoskiego Parku Narodowego obok ochrony przyrody była ochrona pamiątek historii i kultury znajdujących się na terenie Puszczy Kampinoskiej. Na terenie Parku i jego strefy ochronnej znajduje się 39 obiektów zabytkowych, w tym tak znane w świecie, jak dom urodzenia Fryderyka Chopina w Żelazowej Woli.
W granicach parku znajdują się rozległe obszary Puszczy Kampinoskiej, położone w pradolinie Wisły. Puszcza tworzy wyraźnie wyodrębniony układ przyrodniczy, usytuowany w punkcie węzłowym korytarzy ekologicznych (doliny Wisły, Bugu i Narwi) o znaczeniu europejskim. Teren ten został ukształtowany w okresie polodowcowym przez wody z topniejącego lodowca spływające do morza szerokim na 18 km korytem Prawisły. Wyspy i ławice dały początek wydmom, a w dawnych korytach i starorzeczach wytworzyły się tereny bagienne. Tak powstały dwa ułożone równoleżnikowo pasy wydmowe oraz leżące pomiędzy nimi dwa pasy bagienne. Dodatkowo wśród kompleksów wydm znajdują się podmokłe zagłębienia, a na terenach bagiennych piaszczyste wzniesienia oraz niewielkie wydmy. Tereny wydmowe są niemal całkowicie porośnięte lasami, wśród których dominują bory sosnowe świeże i mieszane. W przeszłości wiele terenów bagiennych zostało wylesionych, osuszonych i przekształconych w łąki i pastwiska.
Kampinoski Park Narodowy jest jedną z najważniejszych ostoi fauny niżu polskiego. Szacuje się, że może tutaj występować połowa, czyli ok. 16,5 tysiąca rodzimych gatunków zwierząt. Najliczniejszą grupę zwierząt stanowią bezkręgowce (wśród nich 31 gatunków komarów). Puszcza Kampinoska jest miejscem występowania wszystkich 13 nizinnych gatunków płazów oraz 6 gatunków gadów. Na terenie parku i strefy ochronnej gnieździ się ponad 150 gatunków ptaków, wśród nich kilkanaście par bocianów czarnych i żurawi, orlik krzykliwy, a od 2000 roku – bielik. Na terenach otwartych licznie występuje derkacz, gatunek zagrożony wyginięciem w skali światowej. Łącznie obserwowano tutaj 215 gatunków ptaków. Miejscem zimowania dużej ilości ptaków wodnych jest pobliska Wisła.
Ze względu na wartości przyrodnicze oraz znaczenie społeczne w 2000 roku Kampinoski Park Narodowy wraz ze strefą ochronną został uznany przez UNESCO za Światowy Rezerwat Biosfery pod nazwą „Puszcza Kampinoska”.
Po zwiedzaniu odpoczywaliśmy podczas pikniku w puszczy przy pieczonych kiełbaskach, kawie, herbacie i cieście. Śpiewaliśmy piosenki a ponieważ pogoda dopisywała – humory były wyśmienite!
Wracając do Warszawy
odwiedziliśmy Kościół Mariawitów w Lesznie, w którym młody ksiądz zapoznał nas z historią i prowadzoną działalnością kościoła na terenie gminy. W pobliskim parku stoi późnobarokowy pałac z połowy XVII wieku. W parku niezwykłym zabytkiem jest potężny białodrzew Lesznowolska Topola, drzewo o obwodzie 11 metrów, najgrubsze na Mazowszu. Czas powrotu do Warszawy upłynął nam na dzieleniu się bogatymi wrażeniami z bardzo udanej wycieczki-majówki.
Opracował: R. Sikorski
Więcej zdjęć w zakładce GALERIA
